4 Smaointeoireacht chriticiúil agus faisnéis

Is cuid thábhachtach den smaointeoireacht chriticiúil é a bheith in ann faisnéis a mheas. Is scil riachtanach í an smaointeoireacht chriticiúil le forbairt agus le cur i bhfeidhm le linn do chuid oideachais tríú leibhéal agus beidh sí úsáideach mar scil fostaíochta agus go ginearálta chun do bhealach a dhéanamh i ndomhan atá lán le bréagnuacht, domhainbhrionnuithe agus mífhaisnéis. Níl an fhaisnéis léannta slán – tá cuid den eolas bréige ar domhan fréamhaithe i ndroch-eolaíocht, mar shampla i ndrochthaighde a rinneadh agus ar caitheadh é a tharraingt siar ó irisí léannta.

Faisnéis a mheas

Míníonn an físeán seo a leanas an tábhacht a bhaineann le ‘litearthacht faisnéise’, ar smaointeoireacht chriticiúil í a chuirtear i bhfeidhm go háirithe ar shaol na faisnéise. Míníonn sé go mion na coincheapa a luadh níos luaithe sa leabhar seo ar nós ‘airgeadra’ agus ‘údarás’ mar chuid de thástáil ar féidir leat a úsáid chun cabhrú leat smaoineamh ar chaighdeán na faisnéise, chun í a mheas: an tástáil CRAAP.

Is éard is faisnéis ‘léannta’ ann ná faisnéis a scríobhann speisialtóirí i réimse ar leith, de ghnáth duine ag a bhfuil PhD sa réimse sin agus a oibríonn in institiúid tríú leibhéal. I dtéarmaí na trialach CRAAP, tá scóir eolais léannta an-ard ar ‘A’ do ‘Údarás’ (Authority). Tá sé seo i gceist ní hamháin toisc go bhfuil sé scríofa ag speisialtóirí, ach toisc go dtéann sé trí phróiseas ar a dtugtar ‘piarmheasúnú’ de ghnáth. Tagraíonn piarmheasúnú do speisialtóirí eile sa réimse céanna ag déanamh seiceáil chríochnúil ar shaothar taighdeora léannta sula bhfoilsítear ansin é mar alt irise, caibidil leabhair, nó uaireanta i bhformáidí eile.

Saolré na Faisnéise

Féach ar an bhfíseán seo a leanas ar shaolré na faisnéise, a thabharfaidh tuiscint níos fearr duit ar fhaisnéis léannta i gcomhthéacs cineálacha eile faisnéise amhail na meáin shóisialta agus an nuacht. Chruthaigh Leabharlanna Ollscoil Las Vegas (UNLV) an físeán seo.